Als het aan mij had gelegen was ik de bank niet meer afgekomen afgelopen Koningsdag. Het vooruitzicht van een bandje en een biertje, samen met m’n dochter, trok me over de streep. Gelukkig maar.

Want wat hou ik van bandjes. Het wij-gevoel dat ze uitstralen en waar wij als publiek aan meedoen, voor eventjes, totdat het afgelopen is en er weer sprake is van wij en zij. Hoe het spelplezier eraf spat, overal in doorklinkt en iedereen besmet met pure vreugde. Want dat is belangrijk: als de band zelf geen plezier heeft, wordt het voor niemand een leuke avond. Wanneer er niet gespeeld wordt maar een setlijstje afgewerkt: ga maar weer naar huis want dit wordt ‘m niet. 

En altijd als ik in het publiek sta, weet ik weer hoe leuk het is om in een bandje te zitten. Uren onderweg voor een optreden van een half uurtje. Jezelf een hernia sjouwen omdat die grote speaker net wat beter klinkt dan die kleine. In het zaaltje erachter komen dat er niet gesoundcheckt kan worden omdat er eerst een voetbalwedstrijd gekeken moet worden. Spelen voor 5 man die elkaar ook heel veel te vertellen hebben. Alles weer inladen, waarbij de zanger altijd net dan iets beters te doen heeft, meestal iets met een vrouw. Op de terugweg elkaar wijzen op alle fouten die gemaakt zijn. Diep in de nacht lichtelijk dronken je bed inrollen, een ervaring en (als je mazzel hebt) een paar tientjes rijker.

Maar wat een genot om dit alles mee te maken samen met je ‘andere familie’! Want dat is een bandje: een familie, een clan, een gang. In een bandje geldt: één voor allen, allen voor één. Geen ego’s, in ieder geval achter de schermen. Laat ze voor de schermen maar denken wat ze willen, wij weten beter.

En dan het spelen: magisch! Als je bewijs zoekt dat telepathie bestaat: vraag het aan bandjes. De manier waarop je op elkaar reageert, nog voordat er iets gebeurt dat om een reactie vraagt. Als alle puzzelstukjes van de instrumenten en de bespelers ervan in elkaar vallen, onstaat er iets dat groter is dan de som der delen. Je wordt collectief opgetild naar een hoger niveau, stijgt boven jezelf uit. 

Om weer te landen in een stinkend busje nadat de drummer (altijd de drummer) een scheet heeft gelaten. Man, wat hou ik van bandjes. 

Een van de geluiden uit mijn jeugd die me het beste bijstaat, is dat van een stuiterende voetbal. Een nieuwe, onbekende bal gaf al veel van zijn geheimen prijs door er een paar keer goed mee te stuiteren. Als je goed luisterde, kon je de beloftes van de bal horen. Beloftes over schoten in de kruising, passes met effect waar tegenstanders alleen maar hopeloos naar konden kijken, over dribbels waarbij de bal aan je voet geplakt bleef als een Tweede Kamerlid aan het pluche.

Je leest wel eens over een gitarist die de kans krijgt om op de gitaar van een van zijn helden te spelen. Altijd is de gedachte: wow, nu ga ik eindelijk net zo klinken als (vul hier de naam van de held in)! En altijd komt de teleurstelling: Nu klink ik nóg niet als (vul naam held in). Wat blijkt: welke apparatuur je ook gebruikt, je klinkt zoals jezelf. Het geluid zit in je vingers, in jouw persoonlijkheid.

Sinds deze week weet ik dat dit ook voor het geluid van een stuiterende bal geldt. Ook dat zit niet in de bal, maar in de vingers van de stuiteraar. Ik liep een rondje met het hondje, er kwam me een jongetje tegemoet gerend. Achter hem liep, of beter gezegd sjokte, een vrouw waarvan ik vermoedde dat het zijn moeder was. De vrouw had een bal bij zich. De vrouw stuiterde met de bal.

Zelden heb ik een zo lusteloze stuiter gehoord. Ik keek naar haar gezicht en ik snapte het. Ik snapte de bal ook. Als de bal de kans kreeg, zou hij van haar weg stuiteren, op een manier dat ze er achteraan zou moeten rennen, steeds weer bukkend om de bal op te rapen, maar dat dat telkens net niet lukt, waardoor ze weer opnieuw in de achtervolging moest. Helaas kreeg de bal die kans niet en was hij veroordeeld tot de handen van de vrouw die helemaal geen zin had om te gaan ballen. Het enige wat de bal kon doen, was zijn lot delen met een toevallige voorbijganger en goede verstaander.

Ik reed (ja, ik weet het) naar de sportschool. Het was zondag dus het was druk op de parkeerplaats. (Gelukkig was ik niet de enige die met de auto naar de sportschool ging.) Ik zag nog twee vrije plaatsen en reed achter een SUV aan die kant op. De SUV parkeerde op de ene plek en eigenlijk ook een beetje op de laatste vrije plek. Maar het paste, dus ik blij.

De chauffeur van de SUV zag me blijkbaar even kijken of er nog genoeg plek voor mijn auto was, want de SUV stak nog een keer heen en weer om wat ‘socialer’ te staan. De chauffeur stapte uit en ik bedankte haar voor het gebaar. Ze zei “Ja, ik dacht al dat ik wat ruim geparkeerd had. Ik ben er ook niet zo goed in…tja, vrouw hè”.

Je leest wel eens iets over het verschil tussen mannen en vrouwen bij sollicitaties. Als een man aan 8 van de 10 functie-eisen voldoet, vertrouwt hij er (niet altijd terecht) op dat die laatste 2 hem ook wel gaan lukken. Vrouwen schijnen daarentegen eerder geneigd te zijn om vanwege die 2 eisen niet te solliciteren of te twijfelen over hun geschiktheid voor de functie.

En de media staan vol met voorbeelden waarin vrouwen niet serieus genomen worden, simpelweg omdat ze vrouw zijn. Of het nu om een politica gaat, een arts in opleiding of een presentatrice van Studio Sport, steeds weer lopen vrouwen tegen het verschijnsel aan dat onze maatschappij heel lang een mannenbolwerk is geweest en nog steeds in grote mate is.

Kijk, een man had waarschijnlijk gedacht ‘als jij je autootje niet in dat plekje kan parkeren kan je maar beter helemaal stoppen met autorijden, sukkel’. In ieder geval was de kans dat een man een eventuele fout bij zichzelf gezocht had, een stuk kleiner.

En waar ik vaak wens dat mannen iets minder misplaatst zelfvertrouwen zouden hebben, zou dit voor vrouwen misschien wel andersom mogen gelden. Dus dames, meiden, vrouwen: als je dat mannenbolwerk wil afbreken, hou dan op met het in stand houden ervan. Of ben ik nu aan het mansplainen?

Deze week is het tien jaar geleden. Tien jaar geleden dat we het gesprek voerden dat geen enkele ouder ooit met de artsen van hun kind zou moeten voeren. Tien jaar geleden dat, na jaren tussen hoop en vrees, de hoop als steunpilaar wegviel, ons wankelend achterlatend. Toen we na dat gesprek bij Maria op haar kamer kwamen, bleek ze koorts gekregen te hebben, wat de onvermijdelijkheid nog eens extra benadrukte.

Tien jaar geleden dat Maria alle foto’s van ons mooie gezinnetje die naast haar bed hingen, een voor een wilde vasthouden, alsof ze de beelden nog eens goed wilde bekijken. Ze wist het. Tien jaar geleden dat loslaten een begrip met diepe betekenis werd. Tien jaar geleden ook dat we voor het laatst als compleet gezin de deuren van het ziekenhuis uitliepen. Ik herinner me nog, in de hal van het ziekenhuis, de vriendelijke blik van herkenning van de man van de koffiecorner, die omsloeg toen hij zag wie ik bij me droeg. De rit naar huis, waarvan ik me later af zou vragen hoe ik dat in hemelsnaam zonder ongelukken gedaan had.

Tien jaar geleden dat we met vrienden en familie afscheid moesten nemen. Dat vriend Ralph me wilde helpen om mijn belofte aan Maria, om een liedje voor haar te spelen, in te lossen. Dat we, na het oefenen, het liedje ook even bij Maria gespeeld hebben. Tien jaar geleden dat ik ook weer Mark moest worden in plaats van Vader van Maria.

En het raakt me meer dit jaar. Omdat het een mooi rond getal is? Ik weet het niet, maar het is wel zo. Deze en andere herinneringen spoken de laatste dagen constant door mijn hoofd en de donderwolk die deze weken altijd boven mijn hoofd hangt, is extra groot dit jaar.

Want alhoewel ik allang weer Mark ben, blijf ik voor altijd ook vader van Maria.

Afgelopen week was-ie weer eens op TV: Back to the future. Ik denk wel mijn favoriete film, of in ieder geval een van mijn. Alles klopt wat mij betreft: het plot, de actie, de humor (“Chuck? It’s your cousin Marvin. Marvin Berry! That new sound you were looking for? Listen to this!”) en heel leerzaam: je moet niet rommelen met het tijdscontinuum.

Hadden de opperrechters van het Amerikaans Hooggerechtshof maar naar deze wijze les geluisterd. Afgelopen week heeft het Hooggerechtshof besloten dat het federale recht op abortus opgeheven wordt, waardoor de staten hier zelf over mogen besluiten. Gevolg is dat in Republikeinse staten het onmogelijk zal/kan worden om een (veilige) abortus te ondergaan, soms zelfs als de zwangerschap gevolg is van verkrachting. “Tijdreizen is toch mogelijk” is een veelgehoorde opmerking op social media, “met een reis naar Amerika ben je in één klap 50 jaar terug in de tijd”.

Maar dat is maar een gedeelte van het verhaal. Natuurlijk heeft het terugdraaien van de RoevsWade-uitspraak uit 1973 het recht op een veilige abortus zo’n 50 jaar teruggedraaid. Maar er is meer aan de hand: dit gaat volgens mij veel meer over een kleine groep religieuze extremisten die de afgelopen decennia een enorme macht hebben vergaard.

In de Volkskrant van afgelopen weekend staat hoe het geluid van christelijk-conservatief, (extreem) rechts Amerika steeds meer het geluid van de Republikeinse partij is geworden. En dat heeft nu als gevolg dat, alhoewel meer dan de helft van de Amerikanen vóór legale abortus is, dit recht toch in grote mate beperkt is. En dat in dezelfde week datzelfde Hooggerechtshof een (100 jaar oude!) restrictie voor het dragen van wapens verbood, terwijl 80% van de Amerikanen voor meer regels rondom vuurwapens is.

En de kans is aanwezig dat dit nog maar het begin is. In zijn motivatie voor het besluit over abortus hint opperrechter Thomas op het terugdraaien van andere besluiten en noemt hierbij het recht op gebruik van anticonceptie en huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht. Als dat waarheid wordt lijkt het er meer op dat de klok in Amerika stukje bij beetje, uitspraak voor uitspraak, een paar honderd jaar wordt teruggedraaid. Een klein groepje machthebbers die vanuit een religieuze overtuiging het land bestuurd, dat klinkt meer als de middeleeuwen.

Frank Boeijen zong het al: “Denk niet wit, denk niet zwart, denk niet zwart-wit. Maar in de kleur van je haar.” Wijze woorden, al heb ik dat laatste nooit helemaal begrepen. Helaas wordt het advies van Nijmeegs bekendste troubadour tegenwoordig weinig tot niet in de praktijk gebracht. Op social media, in politieke debatten, in de krant en aan de talkshowtafel: het lijkt wel alsof je pas aandacht krijgt wanneer je in absolute termen praat: altijd dit, nooit zo, alles zus, niets dat.

Neem de huidige discussie over de jeugdzorg. In oktober 2021 is bekend geworden dat 1175 kinderen van slachtoffers van de toeslagenaffaire uithuis geplaatst zijn. In de discussie die hierop losbarstte, viel al snel het woord ‘staatsontvoering’, met of zonder #. En dit is een goede weergave, niet per sé van de werkelijkheid rondom die uithuisplaatsingen, maar zeker van de teneur van de berichtgeving in de media: uithuisplaatsing slecht, jeugdzorg slecht, ouders en kinderen slachtoffers van een systeem waar alles fout gaat.

Het grote bezwaar van de wijze waarop de jeugdzorg en de uithuisplaatsingen worden besproken, is dat de stelligheid van de meningen een zinvolle discussie hindert. De laatste weken heb ik meerdere jeugdzorgprofessionals zichzelf zien verdedigen, zoals in de Volkskrant een kinderrechter. Zij betoogt: “Het beeld dat kinderen van toeslagenouders onterecht uit huis zijn geplaatst en/of ten onrechte niet zijn teruggeplaatst is onjuist en ongenuanceerd.” Direct onder haar artikel op de site staat een column met als titel: “Ook de minister kon niet één expert noemen die vindt dat uithuisplaatsingen goed gaan”.

Zo komen we dus niet verder.

Volgens mij zijn dingen in het leven nooit zwart-wit. Shit, nou doe ik het zelf ook. Herstel: volgens mij zijn dingen in het leven vrijwel nooit zwart-wit. De waarheid ligt in het midden, in het zogenaamde grijze gebied. Nu weet ik dat grijs (als kleur) er niet echt goed opstaat (grijze muis, vergrijzing, 50 tinten), maar misschien is het wel tijd voor een opwaardering van deze kleur. Ik vind hem prachtig. Maar dat kan natuurlijk ook met mijn achternaam te maken hebben.