Keuzestress

Het is de avond voor de verkiezingen en het slaat toe: keuzestress.En niet omdat ik er nog niet uit ben, ik heb van het weekend de knoop doorgehakt. Nee, omdat ik me toch wat zorgen maak wat er hierna gebeurt.

Afgelopen zaterdag stond een interessant artikel in de Volkskrant over de Vlaamse historicus Annelien de Dijn, die het begrip vrijheid heeft onderzocht. Wat bedoelen we nu eigenlijk met vrijheid? Zij legt uit dat van oorsprong vrijheid een meer collectieve invulling had: de Atheners beschouwden vrijheid als gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een democratisch bestuur. De Amerikaanse president Roosevelt onderscheidde 4 soorten vrijheid, waarmee het volk controle had over zowel de politieke als de economische sfeer. De laatste decennia is ons vrijheidsbegrip echter beperkt tot een individualistisch, liberaal concept, gericht op de eigen vrijheid om te doen waar je zin in hebt, te consumeren en te feesten zo veel je wil.

De gezamenlijke verantwoordelijkheid is uit beeld geraakt en dat zien we terug in ons politieke landschap. Kijk naar de liegende volksmenner die zijn campagne bij elkaar jat, de kiezers een onhaalbaar en dubieus ideaal voorspiegelt. Een politicus die geen verantwoordelijkheid neemt voor zijn uitingen en niet in gesprek wil met mensen die het niet met hem eens zijn (toch een belangrijk deel van je functie).

Of zou er massaal gekozen worden voor een programma dat de grondrechten van een groot aantal Nederlanders bij het grofvuil zet? Een voorstel dat ongrondwettelijk is, maar kniesoor die daar op let. Over onhaalbaar en dubieus gesproken. Maar juist door die onhaalbaarheid wordt iedere eventuele verantwoordelijkheid bij voorbaat vermeden.

Kijk naar de man die al jaren in het Torentje woont. Die alles weglacht, nergens iets van weet, geen herinnering heeft, maar desondanks vindt dat hij de uitgelezen persoon is om de onder zijn verantwoordelijkheid gemaakte fouten te herstellen. Die zegt dat hij verantwoordelijkheid neemt voor de toeslagenaffaire, maar het ondertussen verschrikkelijk vindt “wat die mensen is overkomen” en met die formulering zichzelf er weer handig buiten plaatst. Die lijsttrekker is van een partij die trots tweet dat ze onder zijn leiding 90% van de mensen die zouden willen vluchten uit een oorlog hebben kunnen tegenhouden. 

Maar ook de partijen die verregaande klimaatmaatregelen voorstellen vanuit de terecht gevoelde noodzaak (nu of nooit mensen!), ondertussen vergetend dat er een groter draagvlak nodig is voor dergelijke ingrijpende besluiten. En dat niet iedereen 40.000 euro heeft klaarliggen om van het gas te gaan. Alhoewel ik niets doen, het probleem ontkennen, nog erger vind.

Wat ik maar wil zeggen is dat ik hoop dat we met de uitslag die we deze dagen bij elkaar stemmen een koers kunnen inzetten waarbij het begrip vrijheid niet beperkt blijft tot het individuele, ‘mijn vrijheid is belangrijker dan de jouwe’. En dat begrippen als solidariteit, verantwoordelijkheid en lange termijn ook deel gaan uitmaken van ons vrijheidsbesef.

Hoe dan ook: ga stemmen!