Categoriearchief: Geen categorie

Ik zal het maar gelijk bekennen: ik heb me wel eens verkleed als indiaantje. Vroeger, met carnaval ofzo. Gewoon, omdat ik dat leuk vond. Ik vond indianen cool, las de boeken over Arendsoog en later ook over Winnetou. Ik wist nog niet wat een racist was, maar wist al wel dat de Apaches “nobele krijgers” waren. En ik had er geen benul van dat precies dat begrip “nobele krijger” waarschijnlijk nu als institutioneel racisme wordt gezien.

Onlangs werd door Tivoli in Utrecht een kinderfeest met als thema “Het Wilde Westen” afgeblazen na een aanklacht door een actiegroep dat TivoliVredenburg afbreuk deed aan “culturen van volken die sinds 1492 slachtoffer zijn van de grootste genocide ooit”.

Tivoli „Op het moment dat dit festival leidt tot een dergelijke commotie, dan schieten wij ons doel voorbij. Daarom zullen wij een dergelijk thema niet meer kiezen voor ons kinderprogramma.”

Nu wil ik geen afbreuk doen aan het lijden van de indianenstammen in Noord Amerika (of aan het lijden van wie dan ook). Maar. Kom op!

Mensen vertrouwen niet meer in elkaars goede bedoelingen. Als we iets zien waar we het niet mee eens zijn of waardoor we ons gekwetst voelen, gaan we er gelijk van uit dat dit precies de bedoeling is van de ander. Vervolgens gaan we er met gestrekt been in, waardoor een potentieel zinnige discussie bij voorbaat kansloos is, omdat er gelijk twee kampen zijn.

Het grappige is dan wel dat vaak door de reacties van het ene kamp, juist het andere kamp bevestigd wordt in zijn standpunten. Zoals een voorstander van Zwarte Piet die roept dat Zwarte Piet helemaal niet racistisch is en als je dat niet snapt moet je maar terug naar je eigen land. Of een actiegroep die Sinterklaas met de dood bedreigt. Of een zaal aanklaagt wegens discriminatie omdat ze een Wild West-kinderfeest organiseert.

Kijk, vrijheid van meningsuiting is een fantastisch recht dat we hebben hier. Maar het is geen plicht. Het zou fijn zijn wanneer we allemaal eerst eens zouden nadenken over onze mening voordat we die op social media slingeren.

Het zijn overigens niet per se de cowboys die verantwoordelijk zijn voor de afslachting van de indianen. Cowboys, die waren vooral druk met koeien hoeden. De indianen hadden veel meer te vrezen van de legertroepen en de Amerikaanse regering. En ik heb het wel de hele tijd over indianen, maar eigenlijk klopt dat ook niet. Ze heten alleen indianen omdat Columbus dacht dat hij in Indië was.

Kunnen we toch gewoon Cowboytje en Indiaantje blijven spelen.

Onlangs zijn we naar het Anne Frank huis geweest. Dat leek ons een goede, nuttige invulling van een vakantiedag. En dat was het ook. Ik moest daarna denken aan een aflevering uit de serie “In Europa” naar het boek van Geert Mak, over het Grote Wegkijken. Onder andere over het dorp aan de voet van de heuvel waar kamp Buchenwald op lag. De inwoners hadden naar eigen zeggen geen idee wat er zich daar afgespeeld had en werden door de geallieerden gedwongen er naar toe te gaan en het met eigen ogen te zien. Beelden laten een vrolijke optocht zien, de heuvel op. Alsof het een schoolreisje is. In het kamp is van die vrolijkheid niks meer over. Hadden die mensen echt geen idee of hebben ze er voor gekozen om het niet te zien? 

Nooit meer fascisme. Dat dacht ik tenminste.

Dan afgelopen weekend. Een groep bezorgde burgers/boze witte mannen/rechts extremisten/neo nazis/kansloze losers demonstreert in Charlottesville tegen het verwijderen van een standbeeld van Robert E. Lee, een zuidelijke generaal die symbool staat voor het verzet van de zuidelijke staten van Amerika tegen de afschaffing van de slavernij. En tevens de naamgever van de auto van de Dukes of Hazard, maar dat terzijde.

Ze lopen Hitler-groetend in het rond en scanderen leuzen als “you will not replace us”, ” Heil Trump” en “Blood and soil” (naar de oud-Duitse hit Blut und Boden). Er valt zelfs een dode wanneer een van de nazis op een tegendemonstratie inrijdt.

De reactie van president Trump is ongekend slap. Waar hij eerder deze week nog een grote bek heeft tegen Noord-Korea, slaagt hij er nu in om een nietszeggende reactie te geven waarin hij moeite lijkt te doen om het rechtsextremisme niet te noemen, noch te veroordelen. Extreem-rechts is hier begrijpelijkerwijs wel tevreden mee, ze voelen zich hierdoor gesteund, zo blijkt uit posts op social media.

Het is nauwelijks voor te stellen dat in Amerika, nog geen jaar nadat een zwarte president het Witte Huis heeft verlaten, extreem rechts zich kennelijk zeker genoeg voelt om in alle openheid het nazisme uit te dragen. Natuurlijk heeft het land, en zeker het zuiden ervan, een racistische geschiedenis die nog maar kort achter ons ligt, en in feite nog volop voortleeft.

Een Amerikaans probleem? Misschien wel, maar ik zie parallellen. Geert Wilders wil “Nederland weer van ons” maken. Dit lijkt wel heel erg op “you will not replace us” wat mij betreft. Ook een slogan die gemikt is op de onderbuik en een verdeling maakt tussen “wij” en “zij”. Het is mij trouwens vaak niet duidelijk wie dan “wij” en wie “zij” zijn, maar zo te zien weten “wij” dat wel.

En ook in Nederland kunnen we maar moeilijk omgaan met ons koloniale verleden. Durft iemand nog iets te zeggen over Zwarte Piet? Over de wijze waarop onze rol in de slavernij in de geschiedenisboeken aan bod komt? Misschien dan over het trieste gegeven dat een “Jan” eerder aangenomen wordt dan een “Ali” die exact hetzelfde CV heeft?

Soms lijkt het alsof we de ontwikkeling van onze maatschappij in de achteruit hebben gezet. De verdeeldheid en het wij-zij denken zijn enorm toegenomen en we vertrouwen elkaar en elkaars motieven niet meer. Opeens zijn -in 2017!- gemengde relaties weer een ding. Of worden vraagtekens gezet bij de steun voor de voetballer Nouri, omdat zijn voornaam Abdelhak “vernederlandst” is tot Appie en dat zou een ontkenning van zijn cultuur zijn, het “white washen” van een islamitische naam. Kijk, ik denk dat het goed is om kritisch te zijn en blijven, maar laten we niet op alle slakken zout leggen.

Dit alles ligt dus erg gevoelig bij veel mensen en het blijkt gevaarlijk om je over deze kwesties uit te spreken. Vraag maar aan Sylvana Simons. Voor je het weet word je op Facebook aan een boom opge-fotoshopt. De kans is in ieder geval groot dat je uitgemaakt wordt voor “deugmens”. Veelzeggend, dat er nu een scheldwoord is voor mensen die willen deugen, die het graag goed willen doen. Nee, je uitspreken is niet altijd makkelijk. Maar dat moeten we wel (blijven) doen. Want:

Of, in de woorden van Jason Isbell: “There’s no such thing as someone else’s war”

Zo. Weer een jaar voorbij. Zal wel komen omdat ik ouder word, maar de jaren gaan steeds sneller. Het blijft een uitdaging om af en toe stil te staan: waar ben ik mee bezig? Gaat het goed? Hoe gaat het met me?

Eigenlijk is dat een van de moeilijkste vragen en tegelijk vaak zo makkelijk beantwoord: “Hoe gaat het met je?”  “Goed hoor, mag niet klagen!” (de stomste dooddoener ooit: mag niet klagen. Tuurlijk mag dat. Je schiet er niet zoveel mee op, maar het kan wel lekker opluchten. Maak er alleen geen gewoonte van.)

Maar hoe gaat het nou echt met me? Dat is vaak ook voor mijzelf, juist voor mijzelf, een moeilijke. In het najaar was ik al een tijdje niet helemaal oké. Moe, geen energie, het gevoel dat alles teveel was. Heel lang heb ik gedacht dat het met een paar avondjes vroeg naar bed wel verholpen zou zijn. Niet dus. Pas toen een paar lieve, goede vrienden geen genoegen namen met “goed hoor, mag niet klagen” viel het kwartje en zag ik hoe het met me ging.

De afgelopen anderhalf jaar zijn er zoooveel goede dingen in ons leven gebeurd: nieuw fijn werk, nieuw fijn huis, veel nieuwe mooie muziek gemaakt en een prachtig trouwfeest. In het najaar vond ook Heleen haar nieuwe weg als kraamverzorgster in opleiding, ik kreeg een vast contract bij Zorgbelang en de cd van Elles waar ik met zoveel plezier en passie aan meegewerkt heb was af. En toen… was het verdriet om Maria weer aan de beurt. Zoals mensen pas ziek worden in de vakantie, heb ik kennelijk mijn verdriet even opzijgezet om maar door te kunnen gaan. Pas toen er dingen “klaar” waren, was er weer ruimte. En verdriet pakt die ruimte vroeg of laat toch.

Het mooie is: toen ik wist hoe het met me ging, ging het gelijk beter. Of zoals me geleerd is bij de mediationopleiding: wat er mag zijn verdwijnt; wat er niet mag zijn blijft.

Dus. Een nieuw jaar. En weer verder. Maar hopelijk ook af en toe stil staan.