Afgelopen weken zijn opnieuw mensen slachtoffer geworden van islamistische terreuraanslagen, dit maal in Nice en Wenen. Opnieuw, want twee weken eerder werd in Parijs al de Franse leraar Samuel Paty vermoord, omdat hij het gewaagd had om Mohammed-cartoons te laten zien in een les over de vrijheid van meningsuiting.
Los van alle blijken van afschuw en medeleven, werd op social media ook de vraag gesteld waarom er nu geen wereldwijde protesten uitbraken. En inderdaad, waarom stroomt de Dam wel vol na een moord door een Amerikaanse politieagent op een zwarte Amerikaan en niet na deze aanslagen op onze vrijheden in ons eigen Europa?
Sterker nog, de enige (Nederlandse) demonstratie waarvan ik het bestaan meekreeg, was van moslim-jongeren die in Arnhem bijeen kwamen om op te komen voor Mohammed. Ik zal ze niet tegenhouden hoor, maar daar heb ik toch wat moeite mee (mijn eerste reactie was: ‘doe dat lekker in een week waarin niemand onthoofd wordt uit naam van de islam’).
Maar de reactie van deze jongeren raakt denkt ik wel de kern. Ze leggen het probleem bij de cartoons of de grappen die over hun geloof worden gemaakt. Maar het probleem is natuurlijk de reactie van een paar extremisten op die grappen en cartoons. Door hier min of meer aan voorbij te gaan en het toch weer over die, voor hen kwetsende, cartoons te hebben, laten ze zien of wekken het vermoeden dat ze de kernwaarden uit onze samenleving niet delen.
Een imam uit Amsterdam oppert in het Parool dat het beledigen van Mohammed strafbaar moet worden. Hij doet de oproep naar aanleiding van een gesprekje met een jongere uit zijn moskee die vroeg wat nu precies het verschil was tussen het aanvallen van bijvoorbeeld joden en zo’n cartoon. Dat zette hem aan het denken, zo staat in het artikel. Ik vind het verontrustend dat een imam, een geestelijk leider, zo’n jongen niet kan uitleggen wat het verschil is tussen discriminatie van echte mensen op grond van geloof en het bespotten van (een symbool van) dat geloof. En dat het verbod op godslastering hier in 2014 is opgeheven. En dat wanneer hij zich gediscrimineerd voelt op basis van zijn moslim-zijn, hij naar de rechter kan stappen. Echt, die imam had zóveel betere antwoorden kunnen geven dan het antwoord dat hij gaf.
En het is natuurlijk zo dat er, ook in Nederland, gediscrimineerd wordt op basis van afkomst of geloof. En wanneer dan de vraag gesteld wordt hoe het komt dat jongeren zodanig radicaliseren, komt dit ook als oorzaak voorbij: jonge moslims voelen zich niet geaccepteerd in de Nederlandse maatschappij en komen daarop in de invloedssfeer van salafisten.
Aan de andere kant wordt precies andersom geredeneerd: omdat moslimjongeren zich niet voegen in de Nederlandse maatschappij met zijn normen, waarden en tradities, worden zij niet geaccepteerd. Onderliggende boodschap is: als je maar ‘normaal’ doet, hoor je er echt wel bij.
De kip of het ei dus. En natuurlijk, zoals eigenlijk altijd ligt de waarheid ergens in het midden. En niet heel populaire zienswijze op dit moment, maar goed. Maar ik zou het fijn vinden als imams en andere al dan niet invloedrijke geestelijk leiders uit de moslimgemeenschap behalve de koran ook een stukje maatschappijleer gaan onderwijzen. Je kunt namelijk niet aan de ene kant dergelijke aanslagen afkeuren om vervolgens de oorzaak bij de vrijheid van meningsuiting en daarmee bij onze rechtsstaat te leggen.
Ondertussen is er, naar aanleiding van het stuk in Parool een petitie gestart om het beledigen van de profeet (en al die andere profeten en goden dan?) strafbaar te stellen. Deze is meer dan honderdduizend maal getekend. Volgens voornoemde imam laat de massale steun zien welk gevoel er onder moslims leeft: ‘Moslims voelen zich onder druk gezet, weggezet als tweederangs burgers. En dan wordt ook nog een van hun iconen beledigd.’
Volgens mij laat die steun vooral zien dat die lessen maatschappijleer hard nodig zijn. Als er tenminste nog leraren zijn die ze durven te geven.
(En dat had de laatste zin moeten zijn, toen ik dit gisteren schreef. Ondertussen bleek vandaag dat een leraar uit Rotterdam heeft moeten onderduiken vanwege bedreigingen naar aanleiding van een cartoon die in zijn lokaal hing en komt die laatste zin toch in een heel ander daglicht te staan. Nou, voor nu laat ik het hier maar bij en vraag me met Marvin Gaye af: “What’s going on?”)