Veel marketingafdelingen zullen zich de afgelopen maanden het hoofd gebogen hebben over de vraag: wat doen we met Qatar? Waar normaal gesproken de WK-inhakers niet van de lucht zijn, ligt dat dit WK anders. Bedrijven zijn voorzichtig, want willen niet de indruk wekken dat ze over de rug van de omgekomen arbeidsmigranten, onderdrukte minderheden of achtergestelde vrouwen geld willen verdienen.
Alle bedrijven? Nee, één klein supermarktje blijft koppig weerstand bieden tegen iedere vorm van moreel en ethisch besef. De reclame van Jumbo (ondertussen stopgezet) toont een verbijsterend gebrek aan gevoel voor de situatie In Qatar. En dat terwijl ze van te voren nog wel hebben gezegd ‘een zorgvuldige afweging gemaakt te hebben en zich te realiseren dat er gevoeligheden bestaan rondom het WK voetbal in Qatar.’
Datzelfde heeft Albert Heijn ook aangekondigd: rekening houden met de situatie in Qatar. En resultaat is ook echt anders: “De AH-reclame voor het WK voetbal is bijna een kerstcommercial, zo zoet, maar precies goed voor dit beladen WK”, schrijft de site Welingelichte Kringen. Het land Qatar wordt niet genoemd, de boodschap is verbinding: samen thuis kijken naar voetbal onder het motto ‘samen zijn we Oranje’.
Inderdaad beter dan de Jumbo-reclame, alhoewel de lat ook bijzonder laag lag. En toch knaagt het: uiteindelijk zit je toch te kijken naar en misschien te juichen voor een WK dat nooit had moeten plaatsvinden. En ik weet, je juicht niet voor de tribune, zoals mijn naamgenoot snedig meende te moeten opmerken als antwoord op vragen over de regeringsdelegatie naar het WK, maar zo makkelijk komen we er wat mij betreft niet mee weg.
Die hele Albert Heijn reclame is voor mij een voorbeeld van de Nederlandse dominee die met het vingertje omhoog belijdt hoe rechtschapen we wel niet zijn, terwijl de Nederlandse koopman ondertussen zijn zaakjes regelt. Kijk ons eens inclusief zijn, zie welk een moreel besef wij ten toon spreiden! Ondertussen kaartjes weggeven voor ‘het grootste voetbalfeest ooit’, pizza’s, bier, chips en oranjesjaaltjes in de bonus gooien en dus keiharde euro’s verdienen aan een WK wat toch met geen mogelijkheid het grootste voetbalfeest ooit genoemd kan worden.
Het had AH gesierd als ze iets anders met het budget en de zendtijd voor deze campagne gedaan hadden: de zendtijd naar mensenrechtenorganisatie of lhbti-actiegroepen, het budget naar de nabestaande van de omgekomen arbeidsmigranten, om maar eens iets te noemen. Maar dat laat het contract wat AH met de KNVB heeft uiteraard niet toe. En van die laatste partij hoeven we ook niet veel actiebereidheid te verwachten, dat is de laatste weken duidelijk geworden.
Wat dat betreft is die reclame van de Jumbo misschien nog wel eerlijker dan die van AH; bij hen is het tenminste duidelijk welk vingertje de Jumbo-dominee omhoog heeft. Maar er is hoop, om dit verhaal toch met een positieve noot af te sluiten: de keten Dille en Kamille laat zien dat je niet overál aan mee hoeft te doen en blijft op Black Friday dicht. Het kan dus wel.