Had mijn vorige blog een persoonlijke invalshoek, dit keer wil ik met wat meer afstand naar deze vreemde en bevreemdende tijd kijken. En dat is toch ook weer persoonlijk, want ik voel me altijd al aangetrokken tot ‘the big picture’.
Wat er nu aan de hand is in de wereld is ongekend. Niet zozeer onvoorstelbaar, want velen (van Bill Gates tot BNN) hebben al een dergelijke virus-uitbraak voorspeld. Het was er alleen nog niet echt van gekomen. De maatregelen die nu worden genomen om deze crisis te bestrijden zijn nog niet eerder nodig geweest. En de gevolgen zijn direct merkbaar, maar: wat zijn de gevolgen in de komende jaren?
Bij velen, ook bij mij, komt de gedachte (of is het meer een gevoel?) op dat deze uitbraak samenhangt met onze geglobaliseerde samenleving. De ‘Global Village’. Dat dit een teken is dat het credo van de eeuwigdurende economische groei niet langer houdbaar is en dat we de aarde te veel belasten. In dat licht zouden er dus lessen te leren zijn en hebben we, nu alles stil ligt, misschien wel een uitgelezen kans om de toekomst te sturen. Maar in welke richting?
In tijden van grote onzekerheid en dreiging hebben mensen behoefte aan een daadkrachtige leider. Dit type leider is de laatste jaren al in opkomst in de wereld. Denk aan Erdogan, Putin en natuurlijk Trump. Maar dit zijn ook leiders die niet veel ophebben met persvrijheid, wetenschap ontkennen als de conclusies hen niet aanstaan en daarnaast de onafhankelijke rechterlijke macht ter discussie stellen of erger. Daarmee nadrukkelijk aan de poten van de democratische rechtsstaat zagend. Ook in ons land zie je enkele politici die in deze richting bewegen.
Ik ben bang dat onze huidige behoefte aan een sterke man (of vrouw natuurlijk) juist dit soort tendensen versterkt. Dat we kiezen voor de schijnzekerheid die ons geboden wordt. En dat we daarmee enkele essentiële rechten of vrijheden in de uitverkoop doen.
Maar er is ook een andere trend: die van de beweging van onderop. Net zoals er kleinschalige, lokale initiatieven zijn op het gebied van duurzame energie, biologisch voedsel (bier!) en zorg, zie je nu ook op (zeer) lokaal niveau veel samenwerkingsverbanden ontstaan om elkaar in deze tijd te helpen.
Met behulp van social media worden oud-verpleegkundigen geworven en ingezet, worden bloemen en voedsel geleverd aan mensen die het even extra nodig hebben. Denk ook aan artiesten die via social media concerten streamen, sportscholen die lessen voor thuis beschikbaar maken en musea die virtuele rondleidingen geven. Deze voorbeelden houden wat mij betreft een belofte in: dat het anders, beter kan.
Misschien is dit wel de wake-up call die we nodig hebben. Een periode van stilstand die via bezinning en reflectie naar andere keuzes leidt. Keuzes voor de lange termijn in plaats van de korte. Voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Voor behouden en beschermen wat dierbaar is in plaats van het te offeren aan die eeuwigdurende economische groei. En beschermen we wat kwetsbaar is in plaats van de belangen van de gevestigde orde.
En wanneer we er op durven vertrouwen dat we het wel redden, dat we er samen uit komen, hebben we die sterke man met zijn valse beloftes helemaal niet nodig.